لثه به عنوان یکی از اجزای اصلی دهان و در ارتباط مستقیم با دندان، به شدت در معرض آلودگی و باکتری قرار دارد. به همین دلیل، دندانپزشکان با اعتقاد به رعایت نکات بهداشت دهان و دندان، معتقدند که می‌توان با پاکسازی مناسب، برداشتن پلاک و تارتار و جلوگیری از عفونت شدید در ناحیه لثه، علاوه بر از بین بردن باکتری‌ها، از بروز عفونت جلوگیری کرد. عفونت‌های ابتدایی و کوتاه مدت روی لثه معمولاً با مصرف آنتی‌بیوتیک، استفاده مداوم از مسواک و نخ دندان قابل درمان هستند. اما گاهی وقت‌ها شدت آسیب به لثه بیشتر از آنچه که تصور می‌کنید است. به طور واقعی، نفوذ باکتری و عفونت به لثه باعث آسیب به ساختار آن می‌شود و تنها راه درمان این مشکل و جلوگیری از آسیب به دندان‌ها، استفاده از کورتاژ لثه (gingival curettage) است. در این مقاله، به بررسی چگونگی انجام کورتاژ لثه و استفاده از آن برای درمان مشکلات شدید لثه می‌پردازیم.
کورتاژ لثه چیست؟
کورتاژ لثه به معنای برداشتن، حذف و تراشیدن دیواره لثه پاکت پریودونتال است. در عمل کورتاژ، بافت نرم دیواره لثه که حاوی عفونت و میکروب است و شبیه به ایمپلنت دندان نیست، جدا می‌شود.
فعالیت کورتاژ به معنای حذف بافت گرانولشین یا بافت جوانه‌ای (granulation tissue) از پاکت پریودونتال است. پاکت پریودونتال در واقع از دست رفتن اتصالات لثه‌ای دیواره دندان است و در نتیجه قطع این اتصالات، میکروب‌های محیط دهانی وارد پاکت پریودونتال میشوند که باعث آسیب رساندن به لثه میشوند.
بافت گرانولشین معمولاً بیشتر در حالت التهابی و متورم است و دارای بافت فیبروبلاستیک و عروق ریز مختلف (خونچکان) و التهاب مزمن است. این بافت ممکن است شامل قطعات کلکولوس یا کلنی‌های میکروبی باشد. اگر توده‌ی یا کلنی میکروبی وجود داشته باشد، باعث می‌شود بافت پاتولوژیک باقیمانده و جلوی ترمیم بافت لثه سالم گرفته شود.
در واقع، بافت جوانه‌ای (گرانولشین) بافتی است که توسط سلول‌های اپیتلیوم پوشانده شده و رشته‌های آن به داخل محیط آماسی کشیده می‌شود. وجود این لایه اپیتلیوم به عنوان یک سد، جلوی چسبیدن رشته‌های جدید در این ناحیه را می‌گیرد.
کلکولوس یا رسوبات سخت، نتیجه‌ی تمیز نشدن و پاک نشدن مواد غذایی، مواد تجزیه میکروبی و مواد معدنی که از تجزیه مواد غذایی حاصل میشوند، است. این رسوبات سخت و معدنی شده به وسیله‌ی جرمگیری حذف میشوند. در این روش نیز، مواد عفونی و بافت‌های غیرزنده از سطح دندان حذف میشوند. جرمگیری دندان به طور غیرمستقیم به انواع مختلف کورتاژ نیز مربوط می‌شود، اما باید توجه داشت که این روش‌ها روش‌های متفاوتی هستند و به عنوان یک درمان مجزا در نظر گرفته میشوند.
روش انجام کورتاژ لثه چگونه است؟
روش کورتاژ لثه دندان یکی از روش‌های مؤثر و کارآمد برای درمان عفونت‌های شدید و ناهنجاری‌های مضر در لثه است. نحوه انجام این روش برای بیماران بسیار اهمیت دارد، زیرا آنها ممکن است نسبت به انجام این خدمات دندانپزشکی استرس داشته و تردید داشته باشند. در این رابطه باید بگوییم که این روش بی‌خطر است و به ساختار اصلی لثه و دندان‌ها هیچ آسیبی وارد نمی‌کند. به طور کلی، مراحل انجام کورتاژ لثه دندان به شرح زیر است:
- بررسی وضعیت لثه و میزان التهاب: دندانپزشک وضعیت لثه و شدت التهاب آن را بررسی می‌کند. براساس شدت التهاب لثه و عمق پاکت‌ها، روش باز یا بسته را انتخاب می‌کند.
- حذف باکتری‌ها و پلاک: پس از معاینه و تعیین روش کورتاژ لثه، باکتری‌ها و پلاک‌های موجود در لثه با استفاده از تجهیزات و ابزارهای مخصوص حذف میشوند. سطح ریشه دندان‌ها بدون آسیب رساندن به بافت نرم آنها تمیز می‌شود.
- استفاده از بهترین روش: براساس تغییرات عمق پاکت‌های دندانی، بهترین روش برای پیشگیری از تشدید التهاب لثه و درمان آن به‌کار برده می‌شود.
مهم است به‌یاد داشت که کورتاژ لثه بدون درد است و به راحتی توسط متخصصین دندانپزشکی انجام می‌شود. بنابراین، می‌توانید با آرامش از این روش برای حفاظت از لثه و دندان‌های خود در برابر هرگونه آلودگی استفاده کنید.
انواع کورتاژ لثه دندان:
- کورتاژ لثه‌ای: در این نوع کورتاژ، بافت نرم ملتهب و متورم دیواره کناری پاکت پریودونتال حذف می‌شود. این عمل باعث جدا شدن بافت همبند از لبه استخوان رو به سمت ریشه دندان می‌شود.
- کورتاژ زیر لثه‌ای: در این نوع کورتاژ، در قسمت‌های نزدیک به ریشه دندان و اتصالات لثه‌ای نزدیک به ریشه، عمل کورتاژ انجام می‌شود. در اینجا، اتصال بافت همبند بر لبه استخوان جدا می‌شود.
علاوه بر این، در صورتی که جرمگیری و تسطیح سطح ریشه انجام شود، بعضی از مراحل کورتاژ به طور ناخواسته انجام می‌شود که به آن کورتاژ غیرعمدی گفته می‌شود.
هدف از کورتاژ، جدا از عمل جرمگیری، کاهش عمق پاکت با افزایش انقباض لثه‌ای است. این انقباض لثه‌ای منجر به ایجاد چسبندگی جدید بافت همبند می‌شود. در بعضی موارد، کورتاژ هر دو عمل انقباض لثه‌ای و چسبندگی مجدد بافت همبند را به همراه دارد.
عوامل اصلی ایجاد التهاب در بافت های پریودنتال
بیماری شایع پریودنتیت: بیماری پریودنتیت لثه را می‌توان به عنوان عامل اصلی کورتاژ لثه دندان در نظر گرفت. این بیماری به دلیل تجمع باکتری‌ها در پلاک دندان ایجاد می‌شود و در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع، باعث بروز بیماری پریودنتیت و عفونت شدید لثه می‌گردد.
در این باره، عوامل اصلی و مستعدکننده برای بیماری پریودنتیت عبارتند از:
- بهداشت نامناسب دهان و دندان: عدم رسیدگی به موقع به وضعیت دندان‌ها و لثه، می‌تواند عاملی برای ایجاد بیماری پریودنتیت باشد.
- لبه تیز دندان‌های ترمیم شده: وجود لبه‌های تیز در ترمیم‌های دندانی می‌تواند باعث تجمع پلاک و ایجاد التهاب در لثه شود.
- کمبود ویتامین C در بدن: کمبود ویتامین C می‌تواند سبب ضعف سیستم ایمنی بدن شده و عوارضی مانند بیماری پریودنتیت را به همراه داشته باشد.
- رژیم غذایی نرم و قندی: مصرف رژیم غذایی نرم و غنی از قند، می‌تواند رشد باکتری‌های مضر را تشویق کرده و به ایجاد التهاب در بافت‌های پریودنتال منجر شود.
- مصرف دخانیات، به ویژه سیگار: مصرف دخانیات از جمله سیگار، اثرات آسیب‌زا و التهاب‌زا را در لثه و بافت‌های پریودنتال ایجاد می‌کند.
- مخاطرات شغلی: برخی شغل‌ها و محیط‌های کاری ممکن است شرایط نامساعدی را برای سلامتی لثه فراهم کنند و به ایجاد بیماری پریودنتیت منجر شوند.
- استرس و اضطراب: استرس و اضطراب می‌توانند سیستم ایمنی بدن را تحت تأثیر قرار داده و به افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های پریودنتال منجر شوند.
- وراثت: عوامل وراثتی همچنین در احتمال ابتلا به بیماری‌های پریودنتال نقش دارند.
با شناخت این عوامل، می‌توان برای پیشگیری از بیماری پریالنتال و حفظ سلامتی لثه، به بهبود بهداشت دهان و دندان، مصرف مناسب ویتامین C، رعایت یک رژیم غذایی سالم، اجتناب از مصرف دخانیات، مدیریت استرس و اضطراب، و مراقبت از شرایط محیطی و شغلی نامساعد توجه کرد. همچنین، مراجعات منظم به دندانپزشک برای ارزیابی و درمان به موقع مشکلات دهان و لثه نیز حائز اهمیت است.
روش‌های پیشگیری از ابتلا به بیماری پریودنتال
بهداشت دهان و دندان: حداقل دو بار در روز، پس از هر وعده غذایی، مسواک بزنید و از نخ دندان استفاده کنید. سپس دندان‌های خود را با آب شستشو دهید. این کار به کاهش تجمع پلاک دندانی و پیشگیری از ایجاد کورتاژ لثه کمک می‌کند.
مراجعه به دندانپزشک: برنامه‌ریزی کنید تا به صورت منظم به مطب دندانپزشکی مراجعه کرده و لثه‌ها و وضعیت دندان‌هایتان را معاینه کنید. این اقدام کمک می‌کند تا به مشکلات دهان و لثه به موقع پی ببرید و از بروز بیماری پریودنتال جلوگیری کنید.
کاهش مصرف مواد شیرین: سعی کنید از مصرف مواد غذایی و نوشیدنی‌هایی که حاوی مواد قندی هستند، جداً پرهیز کنید. قند می‌تواند رشد باکتری‌ها را تشویق کرده و به ایجاد بیماری پریودنتال منجر شود.
تشخیص زودهنگام: در صورت مشاهده نشانه‌ها و علائم ابتلا به بیماری پریودنتال، سریعاً به دندانپزشک مراجعه کنید. تشخیص و درمان به موقع می‌تواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کند.
بهره‌گیری از تکنیک‌های بهداشت دهان و دندان نوین: از تکنیک‌های مؤثر و نوین برای بهداشت دهان و دندان استفاده کنید. می‌توانید از دندانپزشک خود راهنمایی دریافت کنید و روش‌ها و تکنیک‌های مناسب را بیاموزید.
مصرف مواد غذایی سالم: مواد غذایی سالم و ترد مانند سیب و هویج را در رژیم غذایی خود جای دهید. این نوع مواد غذایی به سلامت دهان و لثه کمک کرده و از بروز بیماری پریودنتال جلوگیری می‌کنند.
با رعایت این روش‌ها، می‌توانید از بروز بیماری پریودنتال جلوگیری کرده و سلامتی لثه خود را حفظ کنید.
مراقبت بعد از کورتاژ لثه
مراقبت‌های لازم پس از کورتاژ لثه باید حتما رعایت شوند تا از بروز بیماری‌های عفونی لثه و دندان جلوگیری شود و دوره نقاهت به طور غیرمعمول طولانی نشود. نکات مهم مراقبت پس از کورتاژ لثه عبارتند از:
- خونریزی و تورم: پس از کورتاژ لثه، خونریزی و تورم رخ می‌دهد. برای کاهش تورم لثه می‌توانید از یخ یا کمپرس آب سرد استفاده کنید. در سه ساعت اول پس از عمل، با فواصل زمانی ۱۵ دقیقه، یخ یا کمپرس آب سرد را به صورت متناوب روی گونه قرار دهید.
- مصرف مواد خنک: همراه با مصرف آنتی‌بیوتیک و مسکنی که توسط پزشک تجویز شده است، از مواد غذایی و نوشیدنی خنک مانند ماست و بستنی استفاده کنید.
- غذاهای نرم: تا چند روز پس از کورتاژ لثه، ترجیحاً غذاهای نرم و با گرمای کم مصرف کنید.
- بهداشت دهان و دندان: بعد از هر وعده غذایی، دندان‌های خود را مسواک بزنید و سپس با آب ولرم دهان خود را شستشو دهید.
- بررسی بخیه‌ها: معمولاً بین ۷ تا ۱۴ روز پس از کورتاژ، بخیه‌ها باید برداشت شوند. بنابراین، جهت برداشت بخیه‌ها باید به دندانپزشک خود مراجعه کنید.
با رعایت این نکات، می‌توانید مراقبت‌های لازم پس از کورتاژ لثه را انجام داده و بهبودی سریعتری را تجربه کنید.
عوراض کورتاژ لثه
کورتاژ دندان یک روش ایمن و موثر است، اما مانند هر روش جراحی، برخی از عوارض جانبی احتمالی دارد.
همانطور که در وبسایت free smile هم در این زمینه مطلب زیر نوشته شده است :
Gingival curettage is an operation that improves the stability of the teeth, the health of the gums and the patent’s sense of taste.
One disadvantage is that, following the treatment, once the gums are no longer swollen, the teeth may be more sensitive.
عوارض جانبی شایع کورتاژ لثه دندان عبارتند از:
- خونریزی خفیف
- تورم
- درد
- حساسیت به لمس
- کبودی
- عفونت
در اکثر موارد، این عوارض جانبی از جمله بزرگ شدن لثه دندان، به طور خفیف بوده و در چند روز از بین می‌روند. با این حال، اگر عوارض جانبی شما شدید است یا پس از چند روز بهبود نمی‌یابد، باید با دندانپزشک متخصص لثه خود تماس بگیرید. به منظور کاهش خطر عوارض جانبی، می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:
- استفاده از دهانشویه آنتی‌بیوتیک
- اجتناب از مسواک زدن و نخ دندان کشیدن در ناحیه تحت درمان
- مصرف غذاهای نرم
- مصرف داروهای مسکن
با رعایت این نکات، می‌توانید خطر عوارض جانبی را کاهش داده و فرآیند بهبودی پس از کورتاژ لثه دندان را بهبود بخشید.
چه عواملی باعث ایجاد التهاب در بافت‌های پریودنتال می شود؟
تجمع باکتری: بیماری پریودنتال ناشی از تجمع باکتری در پلاک دندان است. پلاک لایه‌ای نازکی است که در بالای دندان‌ها شکل می‌گیرد و مکان تجمع تعداد زیادی از باکتری‌ها می‌باشد. باکتری‌های مضر روزانه بر روی دندان‌ها و اطراف خط لثه جمع میشوند.
نقض بهداشت دهان و دندان: عدم رعایت بهداشت دهان و دندان و عدم پاکسازی باکتری‌ها از روی سطح دندان و داخل دهان، منجر به التهاب لثه می‌شود.
عدم درمان التهاب لثه: اگر التهاب لثه درمان نشود، به تدریج باعث خونریزی لثه در هنگام مسواک زدن یا کشیدن نخ دندان می‌شود و در نتیجه بیماری پریودنتال را به وجود می‌آورد.
عوامل موثر در افزایش احتمال بروز بیماری پریودنتال عبارتند از:
- بهداشت دهان ناکافی
- لبه‌های تیز دندان‌های ترمیم شده
- کمبود ویتامین‌ها، به ویژه ویتامین C
- رژیم غذایی بالای قند و غذاهای نرم
- سیگار کشیدن
- خطرات شغلی
- شرایط نامطلوب محیطی
- استرس و عوامل وراثتی
- عدم ایجاد نقاط تماس مناسب بین دندان‌های ترمیم شده و جای گیری غذا در دندان.
با شناخت و آگاهی از این عوامل، می‌توانید اقدامات مناسبی را برای پیشگیری و مدیریت بیماری پریودنتال انجام دهید.
علائمی که نشان دهنده بروز بیماری پریودنتیت می باشد
بیماری پریودنتیت می‌تواند به صورت حاد یا مزمن، محدود به موضع یا در سراسر دهان رخ دهد. در حالت‌های مختلف، پریودنتیت می‌تواند به شدت خفیف، متوسط یا شدید باشد.
علائم شایع این بیماری عبارتند از:
- خارش در لثه
- خونریزی لثه
- حساسیت بیش از حد
- لثه‌هایی که شل و ضعیف شده‌اند
- ناراحتی و درد در هنگام جویدن
- ظاهر شدن گردن دندان‌ها و لق شدن دندان‌ها. در صورتی که پریودنتیت نادیده گرفته شود، ممکن است منجر به از دست دادن یک یا چند دندان شود.
- فاصله‌های بین دندان‌ها و نامنظم شدن آنها.
با شناخت و آگاهی از این علائم، می‌توانید به موقع اقدامات لازم را برای تشخیص و درمان پریودنتیت انجام دهید.
پرسش‌های متداول:
۱. آیا همه موارد ابتلا به بیماری پریودنتال نیاز به کورتاژ لثه دارند؟
خیر، اگر بیماری پریودنتال به‌صورت مزمن تشخیص داده شود و اقدامات لازم برای درمان کامل آن انجام شود، در بسیاری از موارد نیاز به کورتاژ لثه وجود ندارد. با این حال، تصمیم نهایی درباره نیاز به کورتاژ لثه پس از انجام درمان و معاینه تخصصی بر عهده دندانپزشک قرار می‌گیرد.
۲. هزینه کورتاژ لثه در تهران چقدر است؟
هزینه کورتاژ لثه متغیر است و به شدت بیماری پریودنتال، میزان عفونت لثه و تعداد جلسات درمان وابسته است. به همین دلیل، نمی‌توان یک قیمت ثابت و دقیق برای آن تعیین کرد. برای اطلاعات بیشتر، می‌توانید با دندانپزشک خود مشورت کنید.
۳. چه عواقبی دارد که کورتاژ لثه انجام نشود؟
عدم انجام به‌موقع کورتاژ لثه در صورت عفونت و التهاب لثه ناشی از بیماری پریودنتال، می‌تواند منجر به بروز بیماری‌های قلبی و عروقی، دیابت و سایر مشکلات جدی شود. بنابراین، توصیه می‌شود این روش درمانی را جدی گرفته و در صورت نیاز آن را در مطب‌ها و کلینیک‌های تخصصی دندانپزشکی انجام دهید.
