جرمگیری یکی از روش‌های بسیار محبوب برای زیباسازی دندان است که توسط ابزارهای مختلفی انجام می‌شود. این ابزارها هر کدام به روشی خاص جرم و بافت زرد روی دندان را از بین می‌برند و باعث درخشندگی و زیبایی آن می‌شوند. اینکه کدام روش مناسب است و هر ابزار چگونه کار جرمگیری را انجام می‌دهد موضوع مهمی است که باید پیش از اقدام برای این کار از آن اطلاع داشته باشید.
در کل چند ابزار کلی مثل دستگاه‌های اولتراسونیک، کویترون و ابزارهای دستی برای جرمگیری وجود دارد که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند. یکی از مهم‌ترین ابزارهای جرمگیری دندانپزشکی دستی که به طور وسیع توسط دندانپزشکان مورد استفاده قرار می‌گیرد، کورت گریسی است.
انواع ابزارهای جرمگیری دندانپزشکی
روش کلی که هر ابزار جرمگیری دندانپزشکی برای از بین بردن جرم روی دندان به کار می‌رود، برداشتن لایه جرم و پوسیدگی از روی دندان با یک نیروی خارجی است. برای مثال در دستگاه‌های اولتراسونیک از شدت امواج برای از بین بردن جرم استفاده می‌شود، یا مثلا در روش دستی این لایه از روی دندان خراشیده می‌شود. چند ویژگی مشترک بین انواع ابزارهای جرمگیری دندانپزشکی وجود دارد که شامل لایه‌برداری قدرتمند، خاصیت پاک‌کنندگی باکتری از روی لثه به بهترین شکل و عدم آسیب به بافت و مینای دندان است.
دستگاه کویترون (Cavitron)
یکی از مشهورترین و پرکاربردترین انواع ابزار جرمگیری دندانپزشکی کویترون نام دارد. این دستگاه روی هر یونیت دندانپزشکی نصب است و روش لایه‌برداری آن استفاده از چندین ارتعاش با فرکانس بالای 15000 است. از این دستگاه می‌توان به سادگی جرم‌ها، پلاک‌ها و تارتار روی دندان را از بین برد. هنگام گرفتن سر کیوترون به سمت دندان‌ها، مقداری آب هم قاطی امواج شده و با قطراتی بسیار ریز و سریع روی دندان ریخته می‌شود تا همزمان جرم برداشته شده به صورت مایع از درون دهان بیرون رانده شود. البته وجود این آب باعث خنک شدن دندان‌ها در حین جرمگیری هم می‌شود.
انواع دستگاه اولتراسونیک
ابزارهای جرمگیری اولتراسونیک بر مبنای امواج فراصوت که شدت زیادی هم دارند کار جرمگیری را انجام می‌دهند. این ابزارها نیز مانند کویترون همزمان با پاک کردن جرم از روی دندان، با فشار هوا و آب آن را به بیرون از دهان منتقل می‌کنند. به طور کلی سه دستگاه استریکتیو، پیزوالکتریک و ایرفلو در بازار وجود دارند که بر مبنای تکنولوژی اولتراسونیک عمل می‌کنند. هر کدام از این روش‌ها مزایا و معایب خود را دارند که اطلاع از آنها باعث می‌شود بهترین دستگاه را برای جرمگیری دندانهایتان انتخاب کنید.
دستگاه استریکتیو
استریکتیو نوعی از ابزار جرمگیری دندان است که محدوده فرکانس عمل آن برابر ۲۵۰۰۰ تا ۳۰۰۰۰ هرتز است. برای چرخاندن سر دستگاه استریکتیو که عامل تولید امواج فراصوتی پاک کننده است از نیروی مغناطیسی استفاده می‌شود و برای همین مصرف انرژی بهینه‌ای دارند. تفاوت این نسل از دستگاه اولتراسیونیک با دو مدل بعدی که توضیح خواهیم داد، در حرکت دایره‌ای سر آن است که بعضی محدودیت‌ها روی قدرت پاک‌کنندگی جرم پدید آورده است.
دستگاه پیزوالکتریک
فرکانس ارتعاشی دستگاه پیزوالکتریک در محدوده ۲۸۰۰۰ تا ۳۶۰۰۰ هرتز است. در روش پیزوالکتریک برخلاف نسل قبلی اولتراسونیک به جای اینکه سر دستگاه به صورت دایره‌ای حرکت کند، روی دندان عقب و جلو می‌رود. در روش جرمگیری دستگاه پیزوالکتریک از هوای فشرده و آب با فشار بالا استفاده می‌شود تا کار پاک کنندگی به بهترین شکل انجام شود. این دستگاه باعث شستشوی دندان و از بین رفتن باکتری روی لثه با بیشترین بازدهی می‌شود.
دستگاه ایرفلو
جدیدترین مدل دستگاه جرمگیر دندان بر مبنای اولتراسونیک، ایرفلو نام دارد. در این روش با استفاده از یک سری تیغه که دور کویل سیم پیچ قرار گرفته، امواج مرتعش ایجاد شده و همزمان با آن مقدار مناسبی آب با فشار بالا و هوای خنک‌کننده روی دندان پاشیده می‌شود تا کار پاک‌کنندگی به بهترین شکل انجام شود. مزایای ایرفلو نسبت به دو نسل قبلی ابزارهای جرمگیری دندان در موارد زیر است:
- سرعت بیشتر نسبت به دیگر انواع دستگاه جرمگیر دندان بر مبنای روش اولتراسونیک
- قدرت پاک کنندگی خیلی بالا به خاطر تولید ارتعاشات هماهنگ و با فرکانس بالاتر
- برای پاک کردن خطوط لثه بیشترین بازدهی ممکن را دارد
- باعث صیقلی شدن سر دندان بعد از جرمگیری می‌شود
- به مینای دندان کمترین آسیب را می‌رساند و برای جرمگیری دندان‌های روکش شده نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ابزارهای جرمگیری دندانپزشکی دستی
قدیمی‌ترین روش‌های جرمگیری دندان استفاده از ابزارهای دستی است. در روش‌های دستی، از یک سری ابزار فلزی برای خراشیدن لایه رویی دندان استفاده می‌شود. از این روش برای جرمگیری لایه‌هایی که سالیان سال به آنها توجهی نشده و به شدت سفت شده‌اند استفاده می‌شود. عموما چنین جرم‌هایی در پشت دندان‌های پایینی شکل می‌گیرند. از بین بردن آنها با روش‌های جرمگیری اولتراسونیک تقریبا غیر ممکن است. هر چند روش‌های جرمگیری دستی باعث آسیب بیشتری به مینای دندان می‌شود، اما به خاطر عدم امکان استفاده از ابزارهای اولتراسونیک، چاره‌ای نیست جز اینکه در چنین مواردی از ابزارهای جرمگیری دستی استفاده شود.
کورت گریسی
یکی از ابزارهای جرمگیر دندانپزشکی دستی که به شکل قلاب طراحی شده، کورت گریسی نام دارد. از این وسیله برای از بین بردن رسوب فاسد روی بخش پایینی دندان نزدیک به ریشه استفاده می‌شود. طراحی آن به گونه‌ای است که به لثه آسیبی نمی‌رساند. بسته به سایز کورت گریسی، این ابزار برای پاک کردن جرم و رسوب از روی دندان‌های مختلف به کار می‌رود. مهم‌ترین سایزهای کورت گریسی که توسط دندانپزشکان مورد استفاده قرار می‌گیرد شامل موارد زیر است:
- سایز 1.2: مناسب برای جرمگیری از روی سطوح تمام دندان‌های قدامی است.
- سایز 5.6: از این سایز کورت گریسی برای پاک کردن سطوح تمام دندان‌های پرمولر استفاده می‌شود.
- سایز 11.12: کورت گریسی با سایز 11.12 برای جرمگیری از روی سطوح مزیالی دندان های مولر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- سایز 13.14: از این کورت گریسی نیز برای پاک کردن جرم از روی سطح دیستالی دندان‌های مولر استفاده می‌شود.
ویژگی ابزارهای جرمگیر مناسب کدام است؟
اگر قصد دارید ابزار جرمگیر مناسبی برای مطب دندانپزشکی خریداری کنید که کار درمان را برای شما به بهترین شکل ممکن انجام دهد، باید از قبل بدانید که جرمگیر مناسب چه ویژگی‌هایی دارد و هنگام خرید باید چه فاکتورهایی را بررسی کرد. این ویژگی‌ها به صورت خلاصه شامل موارد زیر است:
ارگونومی مناسب
اگر دستگاه جرمگیر خوش‌دست نباشد و دندانپزشک مجبور باشد برای از بین بردن جرم از روی دندان بیمار به دستان خود فشار بیاورد، بعد از مدتی دچار مشکلاتی مثل سندرم تونل کارپال می‌شود. برای همین ارگونومی مناسب یک ویژگی بسیار مهم است که هنگام خرید یک دستگاه جرمگیر باید به آن توجه داشته باشید.
قیمت مناسب
بهتر است از ابتدای کار به دنبال خرید ابزارهای جرمگیر دندانپزشکی ارزان نباشید. نکته اینجاست که هر کدام از ابزارهای جرمگیر دندانپزشکی توسط برندهای معتبر مثل وودپیکر ساخته شده باشد، قیمت بیشتری هم خواهد داشت.
وزن سبک
هر چند ارگونومی و خوش دستی ابزارهای جرمگیر دندان بسیار فاکتور مهمی محسوب می‌شود، اما اگر جرمگیر سنگین باشد ارگونومی فایده‌ای ندارد. پس حتما قبل از خرید ابزار جرمگیر را در دست گرفته و از سبک بودن آن اطمینان حاصل کنید.
مواد باکیفیت
ابزار جرمگیری که با متریال مناسب و با کیفیت ساخته شده باشد، هم دوام بیشتری خواهد داشت هم کار جرمگیری با آن به شکل بهتری انجام می‌شود.
نکته آخر اینکه توجه داشته باشید که وجود همه نوع ابزار جرمگیر در یک مطب دندانپزشک ضروری است و برای همین سعی کنید از هر مدل، بهترینش را خریداری کنید.
