علت زرد شدن و تغییر رنگ دندانها ممکن است موارد زیر باشد: مصرف بعضی مواد که رنگ دندان را تغییر میدهند (علل بیرونی)، تغییرات درونی بدن در متابولیسم مواد معدنی (علل درونی) یا افزایش سن.
مهمترین عواملی که باعث زرد شدن دندان میشوند عبارتاند از:
- مواد غذایی: قهوه، چای، نوشابهها، بعضی میوهها و گیاهان مثل سیب و موادی که در پخت غذاها به کار میروند میتوانند باعث زرد شدن دندانها شوند؛
- تنباکو: کشیدن یا جویدن تنباکو یکی از مهمترین دلایل زردی دندانهاست؛
- بهداشت دهان و دندان ضعیف: مسواک نزدن و رسیدگی نکردن به دندانها موجب تغییر رنگ دندانها میشود؛
- بیماریها: بیماریها و روشهای درمانی بسیاری باعث تغییر رنگ دندانها میشوند. برای مثال سرطانها، رادیوتراپی سرو گردن، عفونتها و…؛
- داروها: آنتیبیوتیکهایی مثل تتراسایکلین و داکسی سایکلین، بعضی از داروهای روانپزشکی، بعضی از داروهای فشارخون و بعضی آنتی هیستامینها میتوانند باعث زرد شدن دندانها شوند؛
- شرایط محیطی: برای مثال فلوراید اضافی در آب بعضی مناطق باعث تغییر رنگ دندانها میشود؛
- افزایش سن: با افزایش سن مینای دندان نازکتر میشود و با مواد زیادی در تماس است به همین دلیل در دراز مدت دندانهای اغلب افراد سالخورده تغییر رنگ میدهد؛
- ژنتیک: بعضی افراد بر اثر عوامل ژنتیکی ممکن است دندانهای روشن یا تیرهتری داشته باشند.
چه چیزی باعث زرد شدن دندان میشود؟
دلیل زردی دندانها متنوع است. یکی از بنیادی ترین علل میتواند ژنتیک باشد. سطحی ترین لایه دندان یعنی مینا میتواند ضعیف شود با تضعیف آن لایه زیرینش دنتین که زرد رنگ است در معرض دید قرار میگیرد.
سایر علل زرد شدن دندان ها عبارتند از:
- مصرف برخی داروهای خاص
- مصرف آنتی بیوتیک در دوران کودکی
- مصرف تتراسایکلین در بارداری (از ماه چهارم حاملگی)
- تغذیه با شیر مادر می تواند ( شیر مادر میتواند به طور طبیعی باعث زرد شدن دندان های کودکان شود)
- استفاده از دهانشویه های حاوی کلرهگزدین
- مصرف داروی آکنه مینوسیکلین
- قرار گرفتن سر و پردن تحت شیمی درمانی یا پرتودرمانی
- استفاده بیش از حد فلوراید
- پر کردن دندان با نقره
متأسفانه، به دلیل اینکه تغییر رنگ دندان از لایه های عمقی دندان ایجاد میشود، حتی اگر بتوان از شر زردکی رنگ دندان ها خلاص شد، کمی با مشکل برخواهیم خورد. سایر علل زرد شدن دندان ها که میتوان تا حدودی آن را با کمک مواد و محصولات سفید کننده برگرداند عبارتند از:
- افزایش سن و فرسایش طبیعی مینا
- استعمال دخانیات مخصوصا سیگار و قلیان
- غذاهایی مانند گوجه فرنگی ، ادویه جات، ترشی جات و انواع توت ها
- نوشیدنی هایی مانند قهوه، چای، شراب قرمز و نوشابه ها
وارد شدن آسیب حاد به دندان می تواند باعث شکستن مینای دندان شود و دنتین (لایه زرد رنگ دندان) را در معرض دید قرار دهد.
دندان قروچه نیز مانند مورد بالا عمل میکند.
هرچند که مهمترین روش مبارزه با تغییر رنگ و زرد شدن دندن ها رعایت بهداشت دهان و دندان است، اما برخی اوقات کار از کار میگذرد و تنها با مسواک یا نخ دندان نمیتوان رنگ زرد دندان ها را برطرف کرد. در کنار مراقبت خوب از دندان ها، چند روش موثر خانگی برای سفید کردن دندان ها عبارت است از:
ژنتیک و وراثت
گاهی اوقات زرد بودن دندان ها در افراد می تواند منشاء ژنتیکی داشته باشد و هرچقدر که افراد بهداشت دهان و دندان را رعایت کنند باز هم نمی توانند تغییرات رنگ دندان را برگردانند. تغییر رنگ در این افراد معمولا مشکل خاصی ندارد و خطرناک تلقی نمی شود اما باید بیشتر از افراد دیگر بهداشت دهان را رعایت کنند و به مطب دندانپزشک مراجعه کنند.
تضعیف و نازک شدن مینای دندان
دندان از 3 لایه تشکیل شده است. مهمترین لایه دندان که به رنگ سفید است مینا است. زیر این لایه، عاج قرار دارد که برخلاف مینا سفت و سخت و روشن نیست. رنگ این لایه تقریبا متمایل به زرد است.
مینا متشکل از مواد معدنی است و زمانی که مواد معدنی تشکیل دهنده این لایه از بین برود، مینا نیز نازک می شود و لایه زیرین که زرد رنگ است در معرض دید قرار می گیرد.
افزایش سن
یکی از اصلی ترین علل زرد شدن دندان ها افزایش سن است. با افزایش سن مینای دندان به صورت طبیعی تحلیل می رود. هرچه سن بیشتر شود شخص غذاهای بیشتری می خورد و بیشتر می جود. مجموعه همه این اتفاقات در نهایت باعث زرد شدن دندان و تضعیف آن ها می شود. به عبارتی شما حتی اگر به طور کامل بهداشت دهان و دندان را رعایت کنید باز هم ممکن است با درجاتی از زرد شدن و تغییر رنگ دندان مواجه شوید.
سیگار کشیدن
نیکوتین موجود در دود سیگار تقریبا برای تمام بخش های بدن ضرر دارد. کشیدن سیگار به سبب وجود این ماده می تواند در مدت زمان کمی تغییر رنگ دندانی ایجاد کرده و ابتدا باعث زرد شدن دندان ها می شود و در نهایت رنگ آن ها را تیره تر (مثلا قهوه ای) می کند.
چگونه زردی دندان را از بین ببریم؟
برخی از موثرترین روشهای خلاص شدن از شر رنگ زرد دندان ها عبارتند از:
اثبات شده ترین روش برای سفید کردن دندان ها ، مراجعه به متخصص دندانپزشکی است. متخصیصن دندانپزشکی با کمک انواع روش ها و ژل های سفید کننده دندان باعث سفید شدن آن ها میشنود. گاهی اوقات، دندانپزشک ممکن است از نور LED برای سرعت بخشیدن به روند سفید کردن دندان ها استفاده کند.
مراجعه به دندانپزشک برای سفید کردن دندان ها بسته به نوع روش میتواند بین 30 تا 60 دقیقه به طول بی انجامد و میتواند کمی هزینه بالایی داشته باشد. علاوه بر شستشوی حرفه ای دندان در مطب متخصص ارتودنسی، میتوان در خانه و با کمک روش ها یا محصولات سفید کننده تجاری اقدام به سفید کردن حرفه ای دندان ها کرد. تنها کافی است یک کیت سفید کنندگی دندان را از داروخانه خریداری کنید.
درمان خانگی زردی دندان ها
شما میتوانید با کمک مواردی مانند نوارهای سفید کننده، ژل ها، پلاک ها یا قالب های سفید کننده همراه با مواد مخصوص یا خمیردندان ها برای درمان زردی دندان در خانه اقدام کنید.
استفاده از روغن نارگیل برای سفید شدن دندان های زرد
1-2 قاشق چایخوری روغن نارگیل ارگانیک با کیفیت بالا را به مدت 10 تا 30 دقیقه در دهان خود غرغره کنید. اما آن را نبلعیید. بعد از اتمام کار، روغن و تمام محتویات دهان خود را در دستشویی یا روشویی خالی کنید. دهان خود را با آب تمیز بشویید و سپس مسواک بزنید.
درمان زردی دندان در خانه با معجزه سرکه سیب
تنها 2 قاشق سرکه سیب را درون یک لیوان آب تمیز و شفاف بریزید. با اینکارتان یک دهانشویه کاملا خانگی و طبیعی ساخته اید. این دهانشویه را به مدت 30 ثانیه در دهان غرغره کنید و به تمام دندان های خود بزنید. بعد از ریختن آب و سرکه سیب، دهان خود را بشویید، سپس با کمک خمیردندان های معمولی مسواک بزنید. استفاده از سرکه سیب یک روش کاملا طبیعی برای درمان زرد شدن دندان ها است.
پوست لیمو، پرتقال و موز
پوست لیمو، پرتقال یا یک موز حاوی ترکیبی به نام D-limonene است که خاصیت سفید کنندگی دارد. از این رو به این میوه ها به چشم داروی گیاهی برای سفید شدن دندان ها نگاه کنید. اگر به مدت 2 دقیقه پوست این میوه ها را به دندان های خود بمالید، میتوانید به خلاص شدن از شر زردی دندان و سفید شدنشان کمک کنید.
رفع زردی دندان در خانه با ذغال فعال
زغال فعال میتواند جرم پشت دندان ها و باکتری ها را از بین ببرد. البته هنگام استفاده از پودر ذغال فعال یا خمیر دندان حاوی آن، باید دستورالعمل های ذکر شده توسط تولید کننده را بخوانید آنگاه استفاده کنید. به دلیل اینکه ذغال فعال میتواند خاصیت سایندگی داشته باشد به صورت محدود از آن استفاده کنید. (هر روز استفاده نشود)
نکته
استفاده بیش از حد از این ترکیب نه تنها زرد شدن دندان ها را درمان نمیکند بلکه باعث فرسودگی مینای دندان نیز میشود.
برای درمان زردی دندان در خانه مقدار زیادی آب بنوشید
هر فردی باید در طول روز مقدار زیادی آب بنوشد، زیرا آب به از بین رفتن باکتری ها موجود در دهان کمک میکند و روند تولید بزاق را افزایش میدهد. علاوه بر نوشیدن آب سالم، میتوانید برای تامین آب بدن از میوه ها و سبزیجات سالم نیز تغذیه کنید.
پیشگیری از زردی دندان ها
بهترین راه برای جلوگیری از زرد شدن دندان ها، رعایت بهداشت دهان و دندان است. این بدان معناست که باید روزانه 2-3 بار مسواک بزنید و ترجیحاً بعد از هر وعده غذایی باید اینکار را انجام دهید. سعی کنید هر روز از نخ دندان هم استفاده کنید. نخ دندان بهترین روش برای خارج کردن جرم و ذرات ریز مواد غذایی از لابلای دندان ها و جلوگیری از زرد شدن دندان ها است.
سایر روش های دیگر برای پیشگیری از زردی رنگ دندن عبارتند از:
- ترک سیگار
- محدود کردن نوشیدن قهوه، چای و نوشیدنی های الکلی
- نوشیدن مقدار زیادی آب
- مهمتر از همه اینها، می توانید از محصولات سفید کننده دندان مانند مواردی که در این مقاله هم ذکر شد استفاده کنید.
ویتامین C
کمبود ویتامین C میتواند باعث تجمع بیشتر باکتری روی دندانها و لثهها شود که این تجمع به تغییر رنگ دندان منجر میشود. بنابراین، مصرف کافی ویتامین C میتواند سرعت تغییر رنگ دندانها را کاهش دهد. اما اینکه آیا ویتامین C اثر سفیدکنندگی روی دندان دارد یا نه، هنوز اثبات نشده است.
سرکه سیب
استفاده از سرکه سیب نیز یکی دیگر از راههای درمان زرد شدن دندانها است. استفاده از سرکه سیب به مقدار کم لکههای روی دندانها را کاهش میشود و دندانها را سفیدتر میکند.
دقت کنید که، سرکه سیب به این منظور باید با احتیاط مصرف شود چراکه درصورت استفادۀ زیاد از حد آن، بهدلیل خاصیت اسیدی موجب آسیب دندانها میشود.
پوست لیمو، پرتقال و موز
برخی از افراد معتقدند کشیدن پوست لیمو، پرتقال یا موز روی دندان یک راه برای درمان زرد شدن دندانهاست. این تأثیر را به ترکیبات اسید سیتریک و دی-لیمونن موجود در پوست این میوهها نسبت میدهند. تحقیقات علمی برای اثبات اثربخشی این روش وجود ندارد. پوست این میوهها را بهآرامی به مدت 2 دقیقه روی دندانهای خود بکشید و پس از آن دندانهای خود را مسواک بزنید.
کیتهای سفیدکنندۀ دندان
این کیتها را هم دندانپزشکان میتوانند برای شما استفاده کنند و هم خودتان در خانه از آنها استفاده کنید. در این روش در یک کیت، که به شکل کاور دندانهاست، از ژل سفیدکننده استفاده میشود و 2 تا 4 ساعت یا در طول شب روی دندانها قرار داده میشود.
بهتر است از محصولاتی استفاده کنید که حاوی 10درصد پراکسید کاربامید باشند چراکه انجمن دندانپزشکی آمریکا (ADA) به استفاده از این محصولات توصیه کردهاند.
استفاده از شارکول فعال (شارکول نوعی زغال چوب طبی است)
با توجه به اینکه شارکول بسیار جاذب است، گفته میشود که استفاده از شارکول روی دندانها موجب لکهبری و از بین رفتن باکتریها و سموم میشود.
شما میتوانید یک کپسول شارکول را باز کنید و محتویات آن را بر روی مسواک خود قرار دهید و به مدت چند دقیقه بهآرامی مسواک بزنید. اگر دندانهایتان حساس هستند، میتوانید شارکول را روی دندانهای خود قرار دهید و بعد از 2 دقیقه بشویید.
یک راهکار دیگر ترکیب شارکول با دهانشویه است. دقت کنید که بعد از استفاده از شارکول حتماً دهان خود را بهخوبی با آب بشویید. بعضی از خمیردندانها نیز حاوی شارکول هستند.
درمانهایی که دندانپزشکان برای درمان زردی دندانها استفاده میکنند
علاوه بر روشهای گفتهشده که میتوانید در خانه انجام دهید، با مراجعه به یک کلینیک دندانپزشکی نیز میتوانید از خدمات آنها برای سفیدکردن دندانهای خود استفاده کنید. مهمترین پروسههای دندانپزشکی که به این منظور نیز استفاده میشوند بلیچینگ، لمینت و کامپوزیت هستند.
مصرف آنتی بیوتیک ها
آنتی بیوتیک هایی مانند تتراسایکلین زمانی که دندان در حال در آمدن از لثه است باعث تغییر رنگ و لکه دار شدنشان می شوند. اگر مادری در نیمه دوم بارداری خود آنتی بیوتیک مصرف کند احتمال زرد شدن دندان های کودک یا لکه دار شدنشان در آینده وجود دارد. همچنین مصرف آنتی بیوتیک قبل از 8 سالگی توسط افراد می تواند تاثیرات مشابهی روی دندان دائمی بگذارد.
فلوروزیس دندان
فلوراید برای دندان مفید است اما مقدار زیاد فلوراید می تواند باعث ایجاد لکه های زرد یا زرد مایل به قهوه ای به نام فلوروز شود. آب حاوی فلوراید ، خمیر دندان حاوی فلوراید و قرص ها و روش های فلوراید تراپی بزرگترین منابع فلوراید هستند. اگر افراد (مخصوصا کودکان) مقادیر بالای فلوراید دریافت کنند با معضل زرد شدن دندان ها یا ایجاد لکه روی سطح دندان مواجه خواهند شد.
وارد شدن آسیب و ضربه به دندان ها
وارد شدن ضربه به دندان می تواند مینای دندان را شکسته و موج تغییررنگ دندان شود. برای مثال ممکن است زیر مینا خونریزی شود و دندان به رنگ قرمز یا قهوه ای دیده شود. اگر دندان ترک برداشته باشد در محل ترک به رنگ زرد در خواهد آمد.
دندان قروچه یا براکسیم
یک مرد که در حال دندان قروچه است. براکسیسم یا دندان قروچه یعنی به هم سابیده شده دندان ها از عمد یا به صورت ناخودآگاه. این امر ممکن است به دنبال تجربه استرس، خشم و عصبانیت یا اضطراب باشد. و یا در خواب به صورت ناخودآگاه انجام داده شود.
دندان قروچه باعث تحلیل مینای دندان می شود و با از بین رفتن مینا مخصوصا در سطوح جونده لایه زیرین آن یعنی عاج یا دنتین نمایان می شود. این لایه زرد و تیره است. با نازک شدن مینا و نمایان شدن دنتین، نمای دندان تغییر رنگ داده و تیره می شود. بنابراین دندان قروچه نیز می تواند یک علت اصلی زرد شدن نمای لبخند ما باشد.
پرسشوپاسخ
زرد شدن دندانها یا در اثر مصرف بعضی از مواد است یا در اثر بیماریها و تغییرات درونی بدن است یا در اثر افزایش سن.
بهترین درمان زرد شدن دندان ها مسواک زدن مرتب است. بلیچینگ نیز یک روش کارآمد در سفیدکردن دندان است.
رعایت بهداشت دهان و دندان مهمترین راه پیشگیری از زرد شدن دندانهاست.
